TANGAHARI, langit pina muru. Rakun pina mahirang. Matan di masigit hudah tadangar suara urang mangaji. Satumat lagi waktu sumbahyang luhur. Balukan kayu ulin nang tadi dibawa hudah diturunakan, hudah disusun di higa gudang. Urusan bayar-mambayar hudah jua dituntungakan. Alan wan kakawalannya hudah basisimpun, satumat lagi handak bulikan.

“Lan, Alan, ka sia pang satumat!” suara Haji Dirham bakiau.

Alan pina kapulingaan. Aasaan inya handak balingkang. Kanapalah maka aku haja nang dikiau sidin, hati Alan batagur. Saku ada nang tasalahai lah. Ajinai duit nang dijulung sidin tadi balabihan. Alan mangira-ngira haja. Kakawalannya manarangak maliatakan.

“Uu…, ih…, inggih, Pa Haji,” Alan bunyi aga manyahuti.

Tagal, nang kaya apa haja inya musti mandatangi sidin jua makaam. Mun kada cagar ngalih kaina urusannya. Ditingaunya ampah ka rumah nang bilang ulin sabukuan nangitu, Pa Haji Dirham paguni mahadangi inya di muhara lawang. Limbah dijanakinya, sidin pina lihum-lihum haja. Baarti kadada masalah. Kadada nang musti ditakutanakan. Limbah Alan hudah di hadapan sidin, Pa Haji Dirham mambawai inya naikan ka rumah. Alan maumpati haja.

“Lan, duduk ja dahulu lah. Aku ka dalam satumat.”

Limbah Pa Haji Dirham bakaluar pulang, sidin maandak sabuting ampluk ka atas mija. Pina kancang. Alan hudah mangingira, musti duit tu isinya. Tagal, gasan siapa lah? Lamun angkuhnya ampluk nangini gasanku, kada tasalah julungkah sidin? Ah, kikira sidin handak batitip haja kalu lah?

“Anu, Lan-ai, aku ni ada tajanji pang lawan ikam,” jar Pa Haji mambuka pandir.

“Tajanji lawan ulun, Pa Haji?” Alan maanyaki, asa kada parcaya.

“Hi-ih, aku ni ada tajanji lawan diikam. Tagal, ikam jangan tasinggung lah. Kisahnya nang kaya ini. Bangsa satangah bulan samalam tu, aku handak bajual tanah di Gambut. Tanah paninggalan aruah abah. Lumayan pang luasnya. Labih pada saratus burungan. Andaknya di pinggir kartak ha pulang. Nah, antah kanapakah, wayahitu ti aku tang kaganangan ha lawan diikam. Wayahitu jua balalu haja dalam hati aku bahajat. Jarku ti, lamun tanah nangitu lakas payu lawan haraganya taparukui, aku handak mambari Alan.

Nah, kikira inya dasar rajaki ikam lah, limbah halat saminggu tumadakannya ada urang Cina nang maakuri. Haraga hudah tarukui. Hanyar ja samalam dibayari urang. Nah, jadi nang di ampluk nangini gasan ikam. Tagal, aku ni jua maap ampun haja pang lah, tulungai ikam jangan bakisah lawan kakawalan nang lain. Marganya ikam haja nang dapat nia. Nang lain kada. Nangini parkara malunasi hajat. Bahajat baarti bajanji. Lamun hudah tajanji baarti tahutang. Iya kalu? Nah, damintu kisahnya.”

Subhanallaah…, jadi ampluk nia ti bubujuran gasan ulun lah, Pa Haji? Kada tasalah julung kalu pian nih?”

Pa Haji Dirham takurihing haja, kada manyahuti tatakunan Alan nang asa lucu tadangar di talinga sidin. Asa lucu lagi sidin mun manjanaki kalakuan si Alan nang kaya kakananakan halus hanyar dapat galambungan.

“Nah, ngini tulung ikam tarima. Aku ihlas. Gunaakan ikam baik-baik.”

“Inggih, Pa Haji. Ulun batarima kasih banar lawan pian. Mudahan duit nangini babarakat di tangan ulun. Mudahan jua jalan rajaki pian sasain luas. Mudahan pian disihatakan awak, dipanjangakan umur, wan dilindungi Tuhan pian sakulawargaan,” jar Alan asa kahimungan. Du’anya liwar panjang, nang kaya bubuhan labai pamintaan limbah dijulungi duit haraga lima ribuan.

“Amin, amin, ya Allah. Mudahan du’a ikam takabul.”

“Lamun damintu, ulun handak turun haja, Pa Haji-ai. Kasian kakawalan ulun hudah lawas mahadangi. Sakali lagi ulun batarima kasih banar lawan pian. Kada dikikira, tumadak nugaraha hari ini ulun dapat rajaki tambahan.”

“Ai, kada baluhur di sia hajakah?”

Alan asa kasisipuan. Asa supan lawan Pa Haji, supan lagi lawan Nang di Atas. Di masigit hudah tadangar urang bang. Jar urang tuha bahari, kada baik mun rahatan urang bang manarusakan bajalan. Samana hudah masuk waktu sumbahyang, arinya pulang kaliatan pina mulai marimis.

Kaputingannya, Alan manukui kakawalannya satumat salajur mambawai sumbahyang luhur bajamaah di rumah Pa Haji Dirham. Tuhalus, Muslih, wan Rusli maumpati haja. Manto wan Anang mairingi jua. Tagal, kada saapa nang badua nangini tamandak balingkang lantaran taganang nangapa nang hudah dipaulahnya malam tadi.

“Nang, kita baluman mandi,” jar Manto mambisiki Anang.

Balalu badudua kalikikan tatawaan.

***

BULIKANNYA, anam buah sapida mutur nang hudah puang nangitu badarak pulang baiiringan ampah ka Kintap. Nang ada di sapida mutur bubuhannya tatinggal dua buting kayu panyangga. Kayu ulin bulat, panjangnya kikira sadapa, kada sasalisih nang kaya halu bajarat di kiwa-kanan. Lamun dijanaki matan di pinggir kartak, pina ada jua tagasnya nang kaya dua buting mariam halus baandak di kiwa-kanan sapida mutur. Angkuh nang kaya urang handak batimbak.

Siang nangini Alan wan kakawalannya pina tahaut pada malam tadi. Pina mamparapas bagagaritan. Tagal, nang ngaran masinnya hudah uyuh wan udur jua, saapa haja bubuhannya mamulas tali gas tatapai jua kadapati hakun lancing lagi bukahnya. Bunyinya makaan sing hangkuian. Kada saapa bakantut. Kada saapa balangsam saurang.

Hudah patang tahunan Alan umpat bagawi baangkutan kayu ulin lawan sapida mutur nang kaya damini. Lamunnya kadada aral, paling kada saminggu sakali inya musti maukur kartak matan di Kintap lacit ka Liang Anggang. Kikira ada pang saku mun saratusan pal lajangnya. Labihnya ha lagi. Jadi, lamun parkara uyuh bin lapah, nangitu hudah pasti.

Tagal, nang ngarannya kadada gawian lain nang pina tanyaman, tapaksaai dijalaninya haja nangapa nang ada. Nangitu gin inya hudah liwar basukur. Ada haja pakulihan nang kawa dikutil-kutil saban hari. Basukur lagi lantaran Siti tamasuk bini nang baik. Kada suwah inya batangsa nang kada-kada. Bauntung, asa liwar bauntung Alan baisian bini nang kaya Siti nangini.

Ujik kayu, damintu urang mangarani gawian Alan lawan kakawalannya nang balima nangitu. Ada nang mambawa kayu ulin saurang, ada jua nang sahibar maambil upah mambawaakan ampun urang. Bubuhannya nang baanam nangini tamasuk nang maambil upah haja. Duit huhujungannya dibagi dua lawan nang ampunnya. Han, lamun ditakar-takar, saapa ada duit nang kawa dibawa bulik. Sahibar sapamatuk-sapangikih, palingan mayu gasan bawilanja dua-talu hari.

Napalagi mun hudah baisian anak-bini nang kaya Alan atawa Tuhalus, musti tabanyak pangaluaran. Tagal, damintu tih, liwar basukur Alan tadapat bini nang kaya Siti. Inya liwar paham nang kaya apa pakulihan nang laki, sahibar paujikan kayu. Marga nangitu juaam inya kada suwah batangsa macam-macam nang kaya bibinian lain nang hudah takaji sugih.

Sabujurannya, matan di tahun 80-an bahari ti hudah ada jua pang nang ngarannya tukang ujik. Tagal, nangitu ti ujik gasan manusia. Ada nangini ujik gasan maanjur kayu. Kayu nang dibawa gin jua kada kayu baranghaja, samunyaan kayu ulin (Eusideroxylon zwageri). Mun di Jakarta, jar urang jua pang, hudah ada jua ujik sapida wan ujik payung ngarannya. Nangitu hudah lawas ada. Lamun ujik kayu nangini tamasuk gawian nang hanyar tadangar di banua, mulai kikira tahun 2010-an. Jadi, ujik kayu nangini tamasuk gawian di panambayan abad ka-21.

Cuali hanyar, di banua lain gin pinanya kadada jua. Matan di Hulu Sungai lacit ka Banjar pina kada suwah taliat ada bubuhan paujikan kayu nang bajurut laluan di kartak ganal. Bisa jadi jua, sasukat di pulau Kalimantan nangini adanya iya di Tanah Laut wastu. Marganya, biar wayahini hudah pina ngalih jua cariannya, kayu ulin tu paguni banyak haja di Tanah Laut nangini.

Gawian nangini ti hanyar mancungul limbah ada undang-undang nang maatur ihwal pangalulaan hutan atawa panataan lingkungan. Lantaran ada undang-undang nangitu jua, balalu banyak urang jaba nang takana tampiasnya. Liwar ngalih urusan batatabang kayu, napalagi urusan angkut-maangkutnya ka luar banua.

Wayahini ti, mutur trak, mutur pick-up, atawa mutur nangapa haja kada dibariakan lagi baangkutan kayu balukan kaluar banua. Napalagi mun cagar maanggung kayu ulin galundungan nang ganal-ganal kaya bahari, salah-salah rikin bisa panjara tu pang huhujungannya. Kada jadi duit kada. Ruginya makaam ada. Alahan pada nangitu lagi, manabang rapun kayu ampun saurang haja gin lamun takana nasib lagi turui bisa panjara jua nang mahadangi.

Tagal, kikira limbah tahun 2010 nangitu, urang jaba pina kawa jua maakali aturan nang diulah pamarintah nangitu. Kada bubuhan urang nang badahi-dahi haja pang nang kawa maakali hukum atawa undang-undang, urang jaba gin kawa jua (nah, ingat kalu wan si Gayus Tambunan, pagawai randahan haja gin kawa sugih bakaliwaran mun bisa maakali aturan: baakal kurupsi).

Wayahini ti, lamun maangkut kayu lawan mutur hudah ditangati, urang jaba mulai baakal jua baangkutan kayu lawan sapida mutur haja. Tagal, nangitu gin wayah panambayannya pina liwar ngalih jua. Bubuhan pulisi banyak nang manyaluk-mahagai di pinggir-pinggir kartak atawa di palingkungan. Lamun hudah tatamuani bubuhan sidin nangitu, bilanya kada bapintar-pintar mamapai lawan pupuluhan hampai raratusan ribu, bisa tatahan tu pang sapida mutur lawan isi-isinya.

Han, ngalih kalu? Tagal, iyaam, damintu pang hudah jalan kisahnya hidup di ripublik mimpi nangini. Lantaran nangitu juaam makanya bubuhan Alan sapakawalan nangitu baastilah inya tulak batangahmalaman ari. Iya nangitu tadi pang pasalnya, sampaya kawa maliungi. Sampaya duit nang ada kada talului, kantung salawar kada tabilak di tangah jalan. Damintu pang makaan.

Alan sapakawalan nang baanam tuti dasar paujikan bubujuran. Inya kada mambawa kayu ulin ampun saurang. Sahibar maambil upah maanjurakan ampun urang haja. Kayu ulin nang kabanyakannya bakas tabangan urang bahari nangitu diambil jauh matan di hutan, dikaluarakan lawan mutur atawa ditarik lawan hadangan. Limbah nangitu dituyuk dahulu di kampung nang taparak, di kampung Salaman atawa Riam Adungan.

 

Lamunnya hudah pina takumpul hanyar dikaluarakan pulang, diangkut lawan mutur pick-up ka Kintap atawa ka Asam-Asam. Lamunnya di Kintap iya tamasuk ka Sungai Asam nangini, kampung kaganaan Alan salawas patang tahunan wayahini. Limbah nangitu hanyar tapakai bubuhan ujik kayu nang cagar maanjurakan lacit ka Bati-Bati atawa ka Liang Anggang.

Wayahini ti pulang, sampaya parsatuan bubuhannya tu batambah nahap, bubuhan paujikan kayu tuti ada jua baulah wadah mudil paguyuban nang dingarani “Komunitas Ojek Kayu Tanah Laut”. Bubuhan paujikan kayu nang ada di Tanah Laut nangini takumpul di situ sabarataan, tamasuk jua bubuhan Alan sapakawalan. Jadi, ujar habar ti, wayahini bubuhan pulisi nang rancak pina macal-macal kada wani lagi handak manggawil-gawil bubuhannya nang kaya bahari. Marganya bubuhannya ni hudah ada ijinnya jua.

Siang nangini, Alan wan kakawalannya paguni bagagaritan di jalan. Muslih mamparapas manyalip Manto wan Tuhalus. Tagal, nang ngaran masinnya hudah uyuh wan udur jua, saapa haja inya mamulas tali gas tatapai jua kadapati hakun lancing lagi bukahnya. Bunyinya makaan sing hangkuian. Kada saapa bakantut. Kada saapa balangsam saurang. Kacian deh lu!

 

(bersambung…)

Facebook Comments