MARTAPURA, 1988. Hudah parak dua tahunan Hasnah umpat manumpang hidup lawan julaknya di Martapura nangini. Baisukan inya sakulah di SMP, kamarian lacit ka malam inya mandangani Julak Asan wan julak bininya bawarung di pasar. Nangitu artinya abah-umanya di kampung tamasuk urang nang sakit jua. Tagal, limbah malima bulan hudah inya basapangan, hudah nyata di mata Alan lamun Hasnah ni tamasuk bibinian nang baik. Alim kada bakakaramputan. Jilbab nang manukupi kupalanya kada sahibar umpat kambing tumbur haja.
Alan hudah mambuktiakan. Bangsa satangah bulanan nang lalu, malam Ahad nangitu kabalujuran ada karasmin ganal di Lapangan Murjani, Banjarbaru. Ujar habar, Rhoma Irama wan Soneta Group-nya nang cagar datang. Malam nangitu Alan mambawai Hasnah bakunjangan. Liwar rami urangnya. Di Lapangan Murjani, lacit ka buncu-buncu hibak wan manusia. Kikira ada pang mun saribu dua ribu urangnya nang datang. Hasnah kahimungan. Sakali samustawa kada suwah inya maliat manusia nang sing banyakan kaya malam nangitu.
Bulikannya, limbah hudah parak lawan rumah Julak Asan, di kupala Alan tapikir handak jua bagandakan nang kaya diurang. Handak jua bapapagutan baciciuman nang kaya di pilim-pilim India. Balalu si Hasnah dirayu-rayunya. Bagamatan dihiritnya ka padang kadap. Tunggal ikitan diparakinya, gap diragapnya. Tagal, limbah hudah handak mancium, Hasnah balukup sambil manukupi muhanya lawan talapak tangan. Diuyuninya pulang. Diragapinya pulang. Tagal, limbah Alan handak mancium pulang, balalu si Hasnah balukup pulang kada hakun.
Lantaran asa kaalahan, Alan mulai pina kasasahangan. Pahinakannya turun-naik, sasain lawas asa sasain baracap. Darahnya naik, asa tatuyuk di kupala. Kupalanya asa panas bambarangat. Dirayu-rayunya pulang si Hasnah. Diragapnya pulang. Tagal, limbah handak diciumnya pulang, Hasnah hancap jua malayah malapasakan pagutan Alan.
“Jangan, Ka. Kita baluman nikah, Ka’ai,” Hasnah babisik maingati.
Alan manuli, kada hakun mandangari taguran Hasnah lagi.
“Ka Alan, jangan, Ka’lah. Ulun indah. Badusa kita, Ka’ai.”
Alan paguni pina manuli. Lantaran hudah karasukan iblis, sakali nangini inya bakakarasan maragap handak mancium Hasnah pulang. Bagagah pulang si Hasnah. Dilayahnya bakakarasan. Dihanggusnya tangan si Alan. Talapas. Pahinakan Alan sasain hancap turun-naik. Kada saapa, limbah inya handak maragap pulang, puukkk… malapuk pipi kiwa Alan kana tamparan Hasnah.
Alan takajut, kada mangingira lamun Hasnah wani malawan diinya. Tagana inya sambil mamusut ka pipi. Rahatan Alan paguni batajukan nang kaya patung nangitu, Hasnah bukah maninggalakan sambil manangis sapanjang jalan. Limbah sadar, Alan manggitir katakutanan. Mahati Alan, lamun Hasnah hampai bakisah wan Julak Asan atawa julak bini, isuk arinya bakalan daur karajaan. Alan bakalan supan bakaliwaran.
Hampai di asrama, pahinakan Alan paguni haja pina manggah-mukuh. Muhanya wirai nang kaya kada sing darahan lagi. Dayat, kawalnya nang matan satadian maitihi parigal Alan nang pina lain nangitu, balalu hancap mamaraki. Ditariknya tangan Alan, dibawainya bakaluar pada asrama sampaya kawal nang lain kada umpat curiga.
“Wal, unda tahu, tadi nyawa lawan Hasnah kalu?”
Alan unggut angui haja maiyaakan.
“Bapadah bubujur nah, hudah nyawa apai anak urang tu?”
Alan paguni hinip kada sing bunyian. Limbah pahinakannya hudah asa ranai, balalu inya bakisah kajadian nang sabujurnya. Alan mangakui salah. Inya bapadah hilap. Inya liwar manyasal hudah baungkara nang kada-kada lawan si Hasnah. Inya liwar gairnya kalu Hasnah hampai bakisah lawan julaknya. Inya liwar takutan jua lamun Hasnah hampai kada hakun lagi batamu lawan diinya.
“Tulungi ana, Yat. Ana ni musti nang kaya apa lagi?”
Muha Dayat pina mandam. Tagal, limbah bapikir satumat, balalu inya takurihing nang kaya urang hanyar tadapat akal gasan maatasi masalah. Mahatinya, nangini tapaksaam jurus sakti musti dikaluarakan pulang.
“Sudah, nyawa tanang haja. Sarahakan lawan unda.”
Malam nangitu jua Dayat manulis surat. Isuk arinya, limbah sumbahyang asar inya tulak ka pasar cagar mandapati Hasnah. Tumadakannya, wayahitu ti Hasnah ada haja nang kaya rajin jua mandangani julaknya bawarung.
Wayahitu ti baduhara dijanakinya pamarum muha Hasnah, pina biasa-biasa haja. Dijanakinya pulang muha Julak Asan lawan nang bini, pina kadada ubah-ubahnya jua. Alhamdulillah, jarnya dalam hati. Mudah-mudahan Hasnah bubujuran kada bakisah lawan julaknya atawa acilnya. Limbah manahuri nginuman, nang kaya rancak jua dijulungnya surat nangitu badidiaman lawan Hasnah di higa lasmin.
“Hasnah, ini ada titipan Alan hagan nyawa”
“Uh, damintukah? Tarima kasih lah.”
“Inya kirim salam jua lawan nyawa.”
“Wa’alaikum salam.”
Hasnah kada banyak bunyi. Dayat paham haja.
Baisukan arinya, nang kaya bunyi surat nang hudah dijulung Dayat kamarian samalam, Alan wan Hasnah batamu baduduaan pinggi batang banyu di balakang pasar. Alan asa kada wani mamulai manyurung pandir. Tagal, lamun handak baakuran pulang, mau kada mau ilmu kapalipitan musti dikaluarakannya.
“Aa… aku salah. Aku hudah hilap,” jar Alan bunyi aga.
Hasnah bahinip haja. Muhanya batundukan.
“Hasnah, aa… aku minta maap lawan ikam.”
Hasnah paguni kada sing bunyian.
“Hakun lah ikam mamaapakan aku?”
Muha Hasnah pina mandam. Kada saapa banyu mata balilihan ka pipi kiwa-kanannya. Asa liwar barat inya handak bapandir. Bibirnya pina bagarak-garak nang kaya urang manggatar kadinginan. Maliat Hasnah manangis, Alan manjulungi sapu tangan. Hasnah manyambut, tagal matanya kada mangilar-ngilar ampah ka muha Alan. Sambil basisigan, disapuinya banyu matanya nang hudah talanjur barubuian malampui pipinya.
“Hasnah, tulung maapakan aku. Aku bujur-bujur hilap.”
“Pian ni kada sayangkah lawan ulun, Ka?” jar Hasnah bunyi marista. “Liwar purun pian ni lawan ulun. Pian anggap ulun ni bibinian murahankah? Ulun kada kaya itu, Ka’ai. Ulun ni tahu haja kada anak urang sugih. Ulun sadar haja kada anak urang badahi. Tagal, ulun kada rigi lamun diulah nang kaya bibinian murahan. Tulung kasiani ulun. Sayangi ulun, Ka’ai.”
Barubuian pulang banyu mata Hasnah.
Asa harung hati Alan manjanaki. Taumpat jua matanya babanyu pina kakacapan. Karungkungannya asa liwar karing, kada kawa baucap sabatik-batik lagi.
Limbah kajadian nangitu, Alan jara ka tahi-tahi. Dalam hati inya bajanji kada bakalan maulangi lagi. Kada bakalan baungkara nang pina kada sampuraka lagi. Limbah nangitu, balalu inya tapikir nang kaya apa lamun kaka-adingnya saurang nang dipaulah urang nang kada sanunuh kaya nangitu. Musti inya kada rigi jua. Musti inya kada kawa manarima jua.
“Pian ni kada sayangkah lawan ulun, Ka?”
Umai, pabasaan Hasnah nangitu, asa liwar landap tambus mancucuk ka ulu hati Alan. Asa liwar tada alahan pada panting sanggiringan. Asa liwar baracun nang kaya racun si naga runting. Asa tatarusan manginging di talinganya. Baminggu-minggu, babulan-bulan, bisa jua hampai batahun-tahun kaina pabasaan Hasnah nangitu paguni haja asa manginging di talinganya. Tubat. Alan bujur-bujur batubat. Inya bajanji kada bakalan maulangi lagi. Kada bakalan lagi.
“Tulung kasiani ulun. Sayangi ulun, Ka’ai.”
Han, dimapa kada asa harung hati Alan.
***
ADAKAH nang tahu sabarapa panjang umur kita? Adakah nang tahu sabarapa lawas judu kita? Adakah jua nang tahu sabarapa banyak rajaki kita? Kadada. Kadada urang nang tahunya. Ada “pikiran” Tuhan nang kada kawa kita pahami. Ada kahandak Tuhan nang kada kawa kita tangguhi. Ada “wilayah” nang salawasan jadi rahasia Nang Maha-Rahasia.
Sasain lawas Alan asa sasain sayang lawan Hasnah. Damintu jua Hasnah, sasar lawas sasar barikit inya lawan Alan. Cinta nang badua nangini iya jar urang nang ngarannya cinta batagar. Nang kaya kisah Romeo wan Juliet dalam drama ulahan William Shakespeare nangitu, Alan wan Hasnah hudah pina kada kawa dipisahakan lagi.
Kada Hasnah kada Alan, saban hari nang badua nangini bilang asa dandaman batatarusan. Alan sasain rancak mangaluar pada asrama, Hasnah jua hudah kadapati mandangari papadah julaknya lagi. Badudua hudah kasalingunan cinta. Badudua hudah karam di lautan asmara.
Jaruju padang jumampai,
paikat laki dadayan kain,
lamun judu baluman hampai,
hakikat hati kada ka lain.
Umai, liwar ngalih digambarakan lawan kata-kata. Kada kawa diindaakan lawan paribasa. Julak Asan lawan nang bini, lantaran sidin saban hari saban malam manjanaki kalakuan si Hasnah nang pina sasain ganjil, sahibar kawa mahatiakan haja. Racap sidin lawan papadah. Di asrama, si Dayat kada dulak-dulaknya jua maingati Alan anggaran bahati-hati lawan anak urang. “Jangan hampai nyawa tadua kali tacabur di luang nang sama,” jarnya nang kaya urang tuha manuduhi kawalnya nang lagi kasalingunan cinta nangini.
Tagal, iya nangitu tih, ada “pikiran” Tuhan nang kada kawa kita pahami. Rahatan Alan lagi kamaruk-kamaruknya basapangan bacicintaan lawan si Hasnah, sungsung baisukan nangitu Busu Adul mancungul datang ka asrama. Sidin kada banyak pandir. Mata sidin pina sandu. Pamarum muha sidin pina ngalih ditangguh jua. Pina liwar barat muntung sidin handak bahabar.
“Aa… anu, Lan,” jar Busu Adul bunyi taaga-aga. “Nang kaya ngini. Busu ni disuruh uma ikam maambili. Jar sidin, ikam musti umpat Busu bulikan damini jua. Kita kada banyak waktu lagi. Jadi lakasi ha ikam basisimpun. Bawa ja baju-tapih ikam gasan ampat-lima hari.”
“Kanapa garang, Su? Nangapa habar?” Alan pina gugup.
“Kadaai. Nang musti ti kita bulikan damini jua.”
Maitihi Busu Adul pina manggasak banar, Alan kada banyak tatakunan lagi.
Saitu-saini inya manyimpuni baju-tapihnya nang cagar dibawa, dibuatnya bakakajalan ka dalam tas nang rancak dipakainya bulang-bulik ka banua. Kada saapa inya hudah mambuntil maumpati Busu Adul nang racap lingkangan tuju ka kartak ganal, mahadang taksi jurusan Barabai atawa Amuntai atawa Tanjung. Nang musti taksi nang balimpua pada Kandangan.
Limbah babuat di taksi, sapanjang jalan hati Alan asa batagur kada karuan rasa. Dadanya asa galugupan kada ampih-ampihnya. Lamun inya hampai diambili langsung nang kaya damini, musti pang ada parkara kulawarga ganal nang musti umpat dihadapinya. Dalam hati inya badu’a, “Ya Allah, lindungi abah-umaku wan kulawargaku. Jagai kami, salamatakan kami sabarataan.”
Bangsa pukul sawalas siang nangitu, taksi colt nang mambawa Alan wan Busu Adul bamandak di Bakarung, di subarang langgar Imaduddin, balimpua saikit pada simpangan ampah ka Taluk Yakin. Di halaman langgar nangitu ti, Baning wan Masdi hudah mahadangi lawan sapida mutur sabuah saurang. Busu Adul paguni kada banyak bunyi. Sidin langsung haja babuat di balakang sapida mutur Baning, ada Alan disuruh sidin maumpati si Masdi.
Hampai di muka rumah, dada Alan sasain asa galugupan. Dua buah sarubung tarpal hudah batajak di halaman. Di pinggir kartak, ada ampat-lima buah mutur baandak. Sapida tinjak wan sapida mutur kada karikinan lagi. Urang kampung, tuha-anum, liwar banyak nang datangan.
Sapalih dudukan di kursi di bawah sarubung, sapalih balapak di palatar. Banyak jua urang lain nang kada suwah diliat Alan. Bubuhan bibinian kada saikit jua nang datang, tagal pina simpun di padapuran. Limbah Alan hampai di halaman, sabarataan urang manarangak mancangangi ka muhanya nang hudah wirai matan satadian.
Julak Sahrun, dangsanak umanya Alan nang panuhanya, hancap bakaluar tagagalupuh manyampuk diinya. Kada sing bunyian, sidin langsung haja mambatak tangan Alan mambawai naikan ka rumah. Limbah hudah hampai di palidangan, Julak Sahrun sawat bapandir sabatik haja, “Basabar lah. Abah ikam, Nakai.” Limbah nitu sidin kada kawa basuara lagi.
Di palidangan nangitu hudah ada umanya, kaka-adingnya, mamarina-mamarinanya, sapupu-sapupunya, wan kulawarga nang tarupak lainnya. Sabarataan dudukan bakuliling mahadapi jasad nang hudah karas mambujung batukup salambar tapih bahalai. Buukkk! Alan bapusut dada. Asa ada nang malabuk di pintang jantungnya. Asa ada nang handak pacah di liang dadanya. Sakit. Liwar sakit pangrasanya. Bilut bibirnya. Kikiliran banyu matanya.
“Aabaaahhh…!!!
Alan kada tahu dinapa-napa lagi. Limbah bamaju salingkang, balukup inya maragapi awak abahnya sambil manangis mangguraung sapanjadi. Umai, nang kaya napa maristanya anak nang ditinggalakan mati kuitannya, nang kaya itu jua nang dirasaakan Alan wayaitu. Sasukat urang nang ada di situ, sabarataan asa kada purun handak manjanaki. Muntung rapat nang kaya dikunci. Hati liwar harung asa dicucuki lawan balati. Kaputingannya, limbah kada kawa manahani lagi, sabarataan manangisan maumpati si Alan nang paguni balukupan maragapi awak abahnya nang hudah kada sing garakan lagi.
Limbah hudah batumat ranai, nang uma bagamat mambisai. Dipaguti sidin awak Alan nang paguni basisigan maharit tangis. Pisit pagutan sidin nang kaya mamaguti si Alan rahatan katakutanan limbah bamimpi disasahi hantu wayah lagi hahalusan bahari.
“Abah, Ma…. Abah ulun, Ma…!!” jar Alan bunyi marista.
“Hudah gin, Nakai. Rilaakan abah balapas. Lamun abah hudah wayahnya diambili, ihlasakan hati kita malapasakan sidin. ”
Alan hinip. Tangisnya batumat ranai. Asa liwar nyaman hatinya di pagutan tangan nang uma. Asa handak babulik inya jadi kakanakan halus pulang. Mahatinya, nyaman jua jadi kakanakan halus. Saban hari disayangi. Siang-malam diragapi. Handak nangapa haja musti dihatiakan kuitan.@
(bersambung…)