Unjut Hulu Banyu mandarandang, ambun li’ir karing matan hatap rurungkuan dijilati matari nang sain mahindau kampung panas manggantang. “Kada sapala jua kayaannya lakun damiya idup!” bacalatuk balaluan Kurdi kanu Samsu nang matan hintadi mandangarakan Kurdi gagarudum.
“Nah kikira kada tasalah mun diaku handak mambawai diikam madam Kurdi’ai handaklah umpat?” Samsu bamula maungkai pandir jua.
“Madam ka mana ti?” Kurdi pantar manahapi.
“Ka Lamandau, sumalam diaku ada batalipunan lawan Haji Sanusi, hidin minta cariakan buruh gasan bagawi malingai nyiur sawit, pinanya batarimaan hujar ada Parusahaan handak mambuka pampan. Lamun pangrasa diikam Kurdi’ai handak umpat mangawani diaku, ahad dudi tulakan.” Samsu mayakinakan Kurdi sakira ada kawalan tulakan.
“Ati diaku ti pangrasa handakai nah, tagal diaku bapadah dahulu lawan kuitanlah” bahimat bapikir Kurdi damhatinya pabila jua lagi handak marasai madam kaluku babungas nasip nang sain ari sain marista. Kurdi handak jua lakun diurang manukar baju, silawar hampai pakaian nang lain saraba puga, lamun nang ada naya bilang manalu tahun hudah Kurdi cakada kawa batukar baju lamun ari raya, baju nang ada haja tarus dipuruk saban ka Masigit. Kurdi matan lacit tuhuk idup sakit hudah katurunan, idup kaluarganya Kurdi sain timurun sain sakit tadaruduh parajakian lamun tatarusan lakun damiya pacang karing pada upih sajuriatan. “Cahandak diaku!” ati Kurdi bacalatuk.
***
Wayah malam sain kadap, angin mandasau matan sasala tiwa-tiwa punduk, Kurdi banahap duduk di buncu tikar purun, kanu Ni Siah, Umanya kulih Kurdi. “Uma, sumalam diulun ada tapandir lawan Samsu, inya mambawai madam Ma’ai ka Lamandau di Kalteng, bagawi nyiur sawit, dimapa Uma mambariakan hajalah?” Kurdi bagamatan mangulimiti Umanya bapadah handak madam.
“Uma alahai, pacang madam diikam tih lah Kur? Kajajauhan ka langit banganga situ alah.” Ni Siah mambaiki kakamban sambil balilipat di higanya Kurdi.
“Inggih Ma’ai, handak madam ulun, kaluku ada rajaki ulun di situ.”
“Lamun diaku ti kada manangat asalan andika babisa-bisa mambawa piragah diri di banua urang,” Ni Siah pina mambariakan haja, sain talah lilipatan sidin nang manggunung anak sambil barudai wan nang anak.
“Handak madam alih andika Kur? lamun madam nitu musti basanguan hahalat awak, ngaran di banua urang kada tahu piragah urang istilahnya damintu tih, lawan jua sakira dikami di banua sia pangrasa kada wirai malapas andika pacang madam di banua urang!” Kai Utit abahnya Kurdi cangul matan tawing halat kamar, manatak pandir Kurdi lawan Umanya nang barudai kisah handak madam ka Kalteng. “Ai, jadiam dimapa jua nang sakira diulun salamat, kaluarga kada baganangan?” Kurdi jua manyambung pandir abahnya.
“Lamun damintu Umanya’ai, kita mandi’i ha anak nah, dalas hudah diikam Umanya nang pacang mandi lawan Kurdi.” Kai Utit malikit ka ruku linting, jabul timbaku bapulun kulit jagung karing diisapan.
“Takuni lawan ati andika saurang, musti mayakinakan dahulu lamun niat hudah pina mahayabang, bujur andika bahalat awak kada pacangan taguh andika tatap mumui darah lamun diriwas urang. Kaputingannya tajak pikaras di ati andika gasan mahalat diri haja kada pacang gasan manggawi nang malalain.” Ni Siah pantar maanduh-anduh jua pandir mamadahi Kurdi.
“Lamun damintu diulun hudah bulat kada balulunjungan lagi niat Bah’ai, ngaran gasan kaluarga dikita jua diulun madam manunti rajaki.” Tatunduk Kurdi di hadapan Abah wan Umanya pantar takilar kacap-kacapan banyu mata di bigi matanya.
“Ya damintu Kur’ai, himung diaku mandangar, ayuha Umanya’ai malam jumahat naya pas rikinannya mahidup bulan rahat tatarangannya bulan, pancirian bagus manggawi mandinya” Kai Utit kada lapas pada buncu bibir ruku lintingan, jabul kukus mamajah malam ka dalam panjanak.
***
Malam ngini pacang bamandi-mandi Kurdi lawan Bininya, Didahut Kai Utit parang bungkul nang basandar di higa lawang padu, bujur inda landap tatap diasah sidin ka batu paasahan sakira kada tatanggung landapnya, imbahnya balingkang sidin turun mambinting parang bungkul mambibit ulin di barumahan manatak gasan mambaiki pajijipan manyusupi nang japuknya, limabahnya jua ditutuh sidin hundayang nang lintuk karing gasan diulah kayu pamasakan. Talah mandua palapah dipangkihi sidin dituyuk sakira karing, imbahitu parang bungkulnya dikumpangi disusupakan sidin pulang ka higa lawang padu disimpani.
Sanja sain takikih dapatnya malam nang manyampuk ari. Ni Siah haur batata manyiapakan piduduk gasan bamandi-mandi, pakakasnya saraba hirang. Talu lambar kain hirang, lawan tajau hirang baisian banyu lawan kambang manujuh huaran, tiap huaran musti kambangnya tujuh kaki. Manyan dilikit balalu manyamul kukus maarum sakulilingan pamandian, mandisap bulu anak.
Ni Siah hudah batapih hirang sadada, salambar tapih hirang bakurung jua dibantang babuat Ni Siah badahulu hanyar jua Kurdi nang liput batapih hirang matan pinggang sampai ka lintuhut babut jua ka tapih bakurung dibantang Abahnya. Jadinya Kurdi kawalan Umanya hudah satapih di muka tajau. “Bapajam Nak’ai, baca isim damhati, bahitu taguk saikit banyu nang dikubui Uma ikam” Hujar Kai Utit mamadahi bagamatan.
Imbah sambilan kali kubuian banyu, Ni Siah marajah awak Kurdi lawan jariji manis sidin, Kurdi tatap bapijim bakarimutan muntung lawan isim. Hanyar imbah talah malului balingkang pada tapih hirang bakurung, Baranaian Kai Utit mancabutakan parang bungkul nang hanyar diasah sidin siang hintadi, mancilang landapan parang bungkul tahindau bulan di tangah kadap ditimpasakan sidin ka balukuk Kurdi. Takajut Kurdi marasaakan parang nang maantul di balakang balukuknya kada tadas pantar parang bungkul ditimpasakan ka gatah lum maanjul langsung. Dipusut Kai Utit lawan liur sidin balakang Kurdi, “Taguh hudah Kur’ai kada pacang batahaan lagi!” hujar sidin. Malam sain kanyam, unjut sain burinik, nusia sain janak, Kurdi hudah talah mandi satapih.
***
Cakada karasaan Kurdi lawan Samsu hudah mangah dua tahun madam, kaputingannya di banua urang sain kada nyaman jua Kurdi, musabap diinya mahir mawarung malam, hudah mandua kali handak dilapau urang, padahal cakada salah nangapa-ngapa marganya Kurdi kada katuju Sunah diunjai urang nang mawarung di rungkuannya, Sunah bakal bininya Kurdi, bujur haja baluman jadi bini lagi Sunah naya tagal Kurdi kasasayangan jadiam buhannya badua bapanjanji rahat pacaran, maraha dahulu Sunah bawarung lamun Kurdi hudah tatunggal duit gasan badatang hanyar Sunah ampih bawarung pacang kawinan dibawa Kurdi bulik ka Hulu Banyu. Tagal ngaran urang bawarungan cakada kawa ditangat siapa-siapa nang mawarung, tintu huhuwas urang mancari rajaki. Kurdi naya hudah lawas maningau Adul nang rancak mawarung jua di rurungkuan Sunah, pantar handak kada samparaka jua Adul naya lamun mawarung kanu Sunah.
Mampas malam naya taraung Kurdi duduk di babangkuan malihatakan Sunah bawarung takarubut jua Adul lawan kawalannya barudai pandir, imbahanu tangan pinda macal jua handak bajajawil Sunah rahat dikikih Sunah tangan Adul.
Kamuyakan jua pantarnya Kurdi malihatakan, dikacaknya gulu Adul tatandar ka tawing rurungkuan, takudangsai kacang lawan talimbak kupi di pipiringan. Sunah takuciak katakutanan pina manumbur di rurungkuannya. Kakawalannya Adul mancakuti Kurdi, imbahnya Adul mancabutakan wasi matan pinggangnya, manyuduk ka parut Kurdi sakalinya maantul, sain hamuk Adul disuduknya pulang tibang kiwa tatap wasi Adul kada saikit-ikit tambus kaparut Kurdi, babalar haja wasti pantar tagarut banta awak Kurdi dapatnya lading Adul. Takajutan di rurungkuan urang maitihi Kurdi nang taguh. Dikarasinya Kurdi talapas matan cakutan kawalanan Adul, dirabutinya lading kada tatahu muha Kurdi mailai mata lading mambalas manyuduk Adul, balaluan darah malimbui Adul nang tatilantang kada sawat managan ladingnya saurang matan tangan Kurdi kajadiannya wasi managuk patuanannya saurang.
“Taguh sakalinya badiaha wani di banua urang!” Ujar Adul nang babaya kawa lagi baucap tahayapak di kartak, muha lawan awak Adul mumui balapai darah. Maitihi Adul hudah mangaruh pandar dihadang malakat maut, kawalannya asing-asingnya bahabar pada di rurungkuan Sunah Adul disuduknya Kurdi. Kurdi jua hancap mambuang ka lading, bukah kada ka tanahan ampah bulik ka Mes jalan kartak di padang tagah. Sampai di Mes, sunyi si’ip, Samsu nang masih janak guring kada tailan di kakampikan rahat Kurdi naik ka Mes, tangan kacuratan darah karing dibasuhnya, baju nang ganyir tapalit darah dibuangnya ka lulungkang, Kurdi sasain nyanyuk, cakada tahu lagi kayadimapa Sunah nang pacangan tapagat tali kasih talanggar pajanji lawan diinya, lamun lakun damiya hujungnya damhati Kurdi.
Kurdi malam ngitu jua hancap mamunduti baju lawan mambawa duit simpanannya nang dipuntalnya dalam salawar manalu juta wara kulihan bagawi, pacangan nitu duit gasan manjujur Sunah tagal kaputingannya Kurdi tajun bulik baranian, kanu Samsu gin kada bapadahan jua maninggalakan Mes parusahaan nyiur sawit matan Lamandau.
Tanghari, mutur kul singgah di muka kartak mampas tibang pundukan Kai Utit, dua talu ikung urang kampung nang basalisihan rasa pinandu lawan nang mambuka lawang mutur, balalu tacungul Kurdi turun pada mutur. Ni Siah lawan Kai Utit himung basambut banyu mata manjanaki anaknya datang madam, tagal Kurdi atinya padih pantar luka maliak ditapal banyu uyah, sampai wayahini cakada hingkat baucap pisit bakulim mati Kurdi kanu Uma wan Abahnya. Kurdi taganang apuah mandi satapih barakatnya kada tadas wasi, tagal panyasalan jua musti dikadudian lakun damiya disandangnya. Isuknya tahabar di Facebook, urang mawarung babunuhan, unjut Hulu Banyu tumbur.[]
2021