LIWAR manggulihang arinya satumbangan musim katam naya di Hulu Sungai, karamian urang maambilupah mangatam, jibun jua nang baastilah tulak ka Aluh-aluh mangangarun. Saalamanan banih masakan manguning lintuk-lintukan, di tangah kartak aspal hudah asing-asingnya urang malabang salajur maurai banih. Tagal sauting pungkala wayah musim katam naya burung mamatuki banih pahumaan, rahat bajagaan urang di lampau gasan mahaga burung, atawa baulah amba-amba ditajaki di pahumaan sakira burung kada wani baparak dikiranya nusia.
Matari basirarak pacang manyalingit pulang ari naya, karing labangan urang saharianan nang dipatukinya burung baampar di kartak. Jali nang hanyar tamat sakulah tahun ngini tadi, hudah mandua taun balajar bahuma saurang, amun nang masih haur maambilupah haja di pahumaan urang mangatam. Madakannya taun naya tajibun pantarnya kulihan lamun ditiring matan pahumaannya inda banyak nang baik banihnya, lamun taun sumalam karik dapatnya burung lawan kana wiring jua banihnya.
“Sasain rahat burung naya nah mamatuki banih!” Jali gagarunum sambil baruku di lampau baruh.
“Sadang ditimbaki atawa dikatiki Li’ai!” Uwa Sapnah imbah mahambur pupuk umpat baduduk di lampau Jali, maraga galangan sidin basusubalahan haja lawan ampun Jali.
“Banaran Lih Wa, lamun sanapan kadada baisi ulun, kaina ulun bawaakan lastik haja naya nah, sakira daham mahaur pahumaan”, Ujar Jali pulang manyahuti Uwa Sapnah, bigi mata hawas banar maitihi burung tarabangan.
“Ayuha Li lah, Uwa badahulu nah bulik, pina parak tangari hudah nih” Uwa Sapnah imbah mamuntal tangkuluk ka kapala, balakas haja mangincang bulik manyahan lanjung.
“Inggih Wa bagagamat pianlah, ulun tumat bulikai jua”.
Kada saapaan badarau di Langgar bangiuk pukul sawalas hudah. Jali imbah mahaga burung hintadi balakas handak bulik imbah mariguk manuntum banyu bamati dalam butul, puting ruku dipicalnya ka lantai mamajah apinya.
***
Isuknya imbah tapandir wan Uwa Sapnah di lampau pungkala handak bangatiki burung, Jali bahancap mandahut parang di padu, turun ka lampadu salajur dilingainya kartak satapak nang dilinjanginya hampai ka rapun jambu nang ramba, janak Jali maitihi cikang nang pacang diulahnya lastik, tatamuinya cikang nang kujur bacabang dua pantas pas lawan ganalnya panyadang jua diulah lastik. Ditutuh Jali bagamatan pangsa sakilan ka bawah pada cikangnya gasan ingkutan wan mampas satunjuk panjangnya disamaakannya di dua balah cabang cikangnya gasan manjarat kalipnya. Jali imbah tadapat cikang gasan lastik, disusupakannya parang ka pinggang, balinjang pulang mambinting cikang ampah naik ka rumah.
“Dasar harat naya nah cikangnya diulah lastik” Duum-duum saurangan Jali di padu rahat manguyak cikangnya hampai mining. Dibibitnya kalip nang ditukarnya di rurungkuan pahin bulik di utan, tagal bahari rahat jua urang baulah lastik talinya pakai ucus, ditantangnya ampat kalipnya saban cabang cikangnya, sasain batambah kalipnya batantang sasain jua lanjar pilurnya lamun dilastikakan tagal batahanan maumat haja lagi maraga sasain mahing kalipnya. Hanyar diulahakannya gasan kaandakan pilurnya matan panding kulit nang hudah buruk. Ayungannya kalip batantang dijaratnya sabuncu ka cikang nang sabuncunya ka kulit kaandakan pilurnya, nang sabutingnya dintu jua hampai jadi lastikannya.
Jali pina nahap maumat mancucubaakan lastik nang hanyar diulahnya, pangrasa pas hudah wan kahandak. Balingkang Jali turun ka halaman mamutik buah bunsai nang babaya manguning masakan gasan pilurnya. Dasar lanjar saling jauhan imbah dilastiknya ampah ka rapun asam, batikas rupui kambang asam kana lastikan Jali.
***
Ari bahindau unjut di Hulu Sungai. Jali mangincang batupi purun, takacuding lastik di pinggang, balingkang ka pahumaan. Hampai di pahumaan, burung garabakan tarabangan imbah diparaki Jali. Balaluan diungkai Jali lastiknya diisii pilur bigi bunsai, liwar titiringan Jali bapijim sabalah bigi mata mambidik burung, diumatnya lastik ampah bajibun burung.
“Tus!!!… tus!!! Tusss…” Sakali dilastik luput, imbah mandua kali dilastiknya Jali, burung balaluan mandabuk gugur ka galangan, tahayapak saikung.
“Han jarku! Kana juaham, tiwas mamatuki banih!” Jali maapus kanu burung nang mambangal takana lastiknya.
Dibibitnya pulang pilur, imbah ditiringnya hancap dilastiknya, mandua ikung hudah burung gugur sasain tumbur burungnya tarabangan baandah mamatuki banih urang pulang nang tibang taka hilir pada pahumaan Jali.
“Bidik lah Li malastik burung, harat jua!” Uwa Sapnah mancipul balaluan di balakang Jali mambinting gayung baisian pupuk banih.
“Bujur kalu Wa jar ulun samalam, baik dilastiki haja burung naya nyaman kada mamatuki banih di sia lagi” Jali manyahut sambil maniring tarus matanya ampah burung nang bajauhan tarabang.
“Baingat-ingat jua malastik burung, ayuha Li lah lastik ha tarus situ, aku handak mamupuk pulang nah, satangah imbir lagi talah!” pina bapapadah Uwa Sapnah kanu Jali.
“Inggih Wa’ai, pilurnya bunsai haja ampun ulun naya kada batu” Takurihing Jali.
Imbah kana lastiki, burung kada rahat lagi mamatuk pahumaan Jali, ayungannya paling dua talu ikung haja lagi burung imbahanu bahinggap mamakan banih nang sasain lintuk, pangrasa sadang hudah dikatam kaluku tadahulu tikus. Saban ari Jali manjagai pahumaan malastik burung kaputingannya talu ari di hadap handak dikatamnya banih. Jali hudah bapandir wan kuitannya pacangan mangatam taun ngini diawaki saurang, palingan Uwa Sapnah diupahi nang taparak basubalahan bahuma gasan mangginii mangatam.
***
Tuntung dikatam banih di pahumaan, lastik Jali tatap tapakai gasan malastik buah di utan, pantar parak jua musim asam hampalam wan kasturi. Kaputingannya Jali kahimungan taun naya bajibun bapakulih mangatam maraga pahumaan diharagu bujur-bujur. Kaina banihnya pacangan sapalih ditaruhi di kindai gasan pamakan manyambung idup, sapalihnya dijual. Duit mangatam handak dibawa jarah ka Sakumpul wan Kalampayan manunaiakan najar Jali barakat bahuma tapakulih jibun.
2021