BABAK V
Siang nangitu, limbah tangahari, di rumah Mahapatih Lambu Mangkurat diadaakan rapat husus bubuhan pambasar karajaan. Tumanggung Tatah Jiwa, Aria Magatsari, Patih Dulu, Patih Luhu, Patih Pasi, Patih Baras, Sang Panimba Sagara, Sang Pambalah Batung, Sang Pangaruntun Manau, Sang Jampang Sasak, sabarataan hudah takumpulan. Limbah nang dikiau sidin hudah simpun, balalu Lambu Mangkurat mangisahakan hajat sidin. Asing-asingnya bacacangangan, asing-asingnya bapicik kupala.
“Dangsanak sabarataan, dimapa akal kita? Aku hudah asa kahabisan akal. Dangani diaku bapikir, pikiranku hudah pumput. Siapa kikira nang patut jadi laki Dayang Diparaja ngini?” ujar Lambu Mangkurat angkuh kaya urang gagaringan.
“Ampun maap, Mahapatih Lambu Mangkurat. Dalam pikiran diulun, kadada urang nang patut dijadiakan laki gasan Dayang Diparaja nangitu lain pada andika saurang,” ujar Tumanggung Tatah Jiwa bunyi liwar baaci manyahuti, takutan jua kalu pina tasalah surung pamandiran.
“Bujur…!” jar nang lain-lain manyahuti, parak tapaimbai sabarataan marga kahihimungan mandangar usulan Tumanggung Tatah Jiwa tadi. Inya dasar bujuran, kadada lagi nang patutnya pada sidin saurang.
“Wahai, Mahapatih Lambu Mangkurat,” Patih Duhu bawani jua umpat manyurung pandir. “Nang dipadahakan Tumanggung Tatah Jiwa tadi, nangitu dasar bubujuran. Kami akur sabarataan.”
“Mahapatih Lambu Mangkurat, ampun maap jua diulun umpat bapandir,” jar Aria Magatsari manahapi pamandiran nang tadahulu. “Lain pada andika saurang, pangrasa ulun kadada lagi urang lain nang patutnya maambil bini Dayang Diparaja. Andika nang kawa mahilung manjagai sidin. Andika urang kadua di Karajaan Nagara Dipa ngini, ilmu kasaktian andika kadada lalawanannya jua.”
Lambu Mangkurat tatunduk, muha sidin mandam haja lantaran liwar banyak nang musti dipikirakan lain pada urusan bibinian. Tagal, ada sapasal parkara nang maulah sidin kada kawa baindah kada kawa baliung. Lamun angkuhnya kadada jua nang hakunnya mangawini Dayang Diparaja, baarti inya kada bakalan baranakan. Lamun Dayang Diparaja kada baranakan, nangitu sama artinya lawan maliatakan raja kada sing binian wan kada baisian anak saumuran. Lamun raja kada sing anakan, baarti kadada jua nang cagar manarusakan tahta karajaan. Nangini parkara ganal, tagal saraba salah.
“Lamun damintu, dimapa ha lagi,” ujar Lambu Mangkurat kaiyaannya. “Ayuha, kutarimaai hudah kahandak andika barataan.”
Mandangar mahapatihnya hudah maakuri, balalu himung sabarataan. Paribasanya, jakanya kada supan wan takutan jua lawan Lambu Mangkurat, wayahitu bubuhan anak buah sidin musti ada nang baampik atawa banyanyi sambil batandik bahindik-hindik marga kahihimungan.
Halat talu hari limbah bamupakat nangitu, mahar jujuran lawan saraba pakakas bakawinan hudah disiapakan salangkapnya, balalu Dayang Diparaja dikawinakan lawan Mahapatih Lambu Mangkurat manurut adat karajaan. Aria Malingkun sakulawargaan diambili jua ka karajaan.
Tumadak nugaraha, ari kadada sing hujanan. Pitung hari pitung malam karasmin diadaakan. Ada nang katuju mahurung urang main anggar, kuntau, balugu, bapantul, balamut, madihin, kuda gipang, damarulan, bawayang, banyanyi, bapanting, atawa sahibar umpat baigal bagandutan. Makanan, nginuman, wan wadai-mawadai bamacam-macam rupa disurung kada bapapagatan.
Lain pada bubuhan urang dalam karajaan, bubuhan rakyat jaba atawa bangsa pandatang, sabarataan disarui kada bapilih. Tamasuk bubuhan pambasar karajaan taklukan nang talajang—pariannya nang kaya Karajaan Sukadana, Kutai, Barau, Pasir, Sambas, Karasikan, Batang Lawai, atawa Kutawaringin—sabarataan disarui jua.
“Adingda Dayang Diparaja,” ujar Lambu Mangkurat malam nangitu—musti pang parkara karasmin wan makan-nginum nangitu hudah tuntungan samunyaan. “Manurut pangrasaku, musti ikam ni kada suwah tapikir mun cagaran balaki lawan diaku nang hudah tuha bangka nangini. Tagal, aku kada kawa baindah lagi. Jadi, lamun angkuhnya ikam ni bakahandak lain, bapadah haja. Kada sarana bakulim, jangan takutan jua lawan diaku. Aku ni asalnya urang jaba nang kaya ikam jua.”
“Kakanda Lambu Mangkurat,” jar Dayang Diparaja manyahuti bunyi lamah-limambut. “Ulun ni urang jaba, andika urang bapangkat tinggi. Dimapa-dimapa kajadiannya, ulun ni tarima haja. Wayahini ulun hudah jadi bini andika, nangini musti hudah kahandak Sang Hiyang Diwata jua.”
“Lain pada nangitu pang?”
“Kakanda, ulun kadada bakahandak lain, asal andika sayang lawan diulun. Lain pada nangitu, ulun kada minta nangapa-apa. Ulun tasarah andika haja. Lamunnya hidup ulun nyaman, musti kuitan ulun kada maharaakan.”
Lambu Mangkurat lihum bapair, liwar himung hati sidin mandangar pamandiran nang bini. Paguni liwar anum, tagal hudah basantan. Lantaran asa kahihimungan, balalu dirauh sidin awak Dayang Diparaja ka dada sidin nang lumbah. Dayang Diparaja takuringis marga ragapan sidin kapipisitan. **
_____
Mardian, kakanak nang malam ngitu main jadi Mahapatih Lambu Mangkurat, kukujihing saurangan sambil maragapi awak Rukayah nang jadi Dayang Diparaja sasain bapisit. Limbah asa kada tahan lagi marga pahinakannya asa sasain manyasak, balalu Rukayah manunjul Mardian sing gancangan. Saitu-saini awak Mardian tajungkang ka balakang. Tagal, limbah inya bapuat langsung haja baigal-igal, balinjang di panggung, bakawai-kawai ka panuntun sambil banyanyi nang kaya bubuhan artis.
Waktu pertama kali
Kulihat dirimu hadir
Rasa hati ini inginkan dirimu
Hati tenang mendengar
Suara indah menyapa
Geloranya hati ini tak kusangka
Rasa ini tak tertahan
Hati ini selalu untukmu
Maliat parigal Mardian di atas panggung nang kaya urang lagi kasarungan jin nangitu, balalu tadarau panuntun tatawaan. Ada nang baampik tatarusan, ada nang bacuit-cuit, ada nang baigal, ada jua nang manguciaki inya sing nyaringan.
“Mantaappp…! Mantaappp…!!”
“ Tarik, Mar…! Tarusakan…!!”
“Tambahee lageee…!!”
Tagal, lantaran lagu “Cinta Luar Biasa” nangitu hanyar-hanyar ngini dasar lagi viral jua limbahnya dinyanyiakan Andmesh Kamaleng, nang kaya pasukan tantara dikumandu, balalu haja bubuhan panuntun nang kabanyakannya mahasiswa ngitu umpat jua manggiring Mardian banyanyi.
Terimalah lagu ini
Dari orang biasa
Tapi cintaku padamu luar biasa
Aku tak punya bunga
Aku tak punya harta
Yang kupunya hanyalah hati yang setia
Tulus padamu ….
Di balakang panggung, Bang Dulah makalaham asa manggatar awak maarihakan kalakuan Mardian nang hudah baungkara saurang di luar naskah. Kada saapa, limbah hudah asa kada tahan lagi maariti hati marga kamumuaran, Bang Dulah badiri di lawang panggung sambil kuciak-kuciak manyuruh Mardian ampih banyanyi. Limbah maliat Mardian kada intat-intatnya jua ditangati, balalu sidin bukah manukui tukang tata lampu sampaya mamatii lampu di panggung. Babaya lampu kadap, hanyar urang ampihan umpat banyanyi. Hinip sabarataan.
Bang Dulah, urang nang jadi sutradara sandiwara malam nangitu, taduduk di balakang panggung sambil bapicik kupala. Balalu sidin taganang pulang lawan parapin nang talambat malikit tadi. Hati sidin asa batangguh, kalu-kalu pina marga nangitu haja pang maka hampai ada kajadian nang maniniwah ngini. Lamunnya bujur, ngalihan urusannya.
Tagal, lain pada urusan parapin, Bang Dulah taganang jua papadah sidin saurang lawan anak buahnya pahin handak main tadi. Kaputingannya, sambil dua balah tangan manggaru-garu kupalanya nang kada gatal, Bang Dulah manyasal hudah mangaluarakan jurus pamungkasnya: improvisasi. Mahati sidin, ajinai nangitu marganya maka Mardian baparigal nang kaya urang lagi kasarungan jin nangitu? []